a. Khái quát

Châu Phi có diện tích 30.3 triệu $km^2,$ với 54 quốc gia, dân số khoảng 800 triệu người, có nhiều lâm thổ sản quí, tài nguyên thiên nhiên phong phú..; Nhưng dưới ách thống trị của thực dân Phương Tây, các nước Châu Phi vẫn nghèo nàn, lạc hậu.

b. Các giai đoạn phát triển

Sau chiến tranh thế giới thứ II, phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ, được gọi là lục địa mới trổi dậy

+ Giai đoạn 1945 – 1954: Phong trào nổ ở Bắc Phi với thắng lợi trong cuộc chính biến cách mạng của binh lính và sĩ quan Ai Cập (3/7/1952) lật đổ nền thống trị của thực dân Anh, thành lập nước cộng hòa Ai Cập (18/6/1953).

+ Giai đoạn 1954 – 1960: Thắng trong trận Điện Biên Phủ của Việt Nam, đã cổ vũ các thuộc địa của Pháp ở các nước Bắc Phi và Tây Phi đứng lên đấu tranh giành độc lập: Angiêri (1954 – 1962), Marốc, Xuđăng (1956) Ghana (1957) …

+ Giai đoạn 1960 – 1975:

- Năm 1960, có 17 nước giành độc lập, nên gọi là "Năm Châu Phi", mở đầu giai đoạn phát triển mới của phong trào giải phóng dân tộc.

- Thắng lợi của cách mạng Angiêri (1962), Etiôpia (1974), Môdămbích, Angola (1975) …

Chủ nghĩa thực dân cũ cơ bản bị sụp đổ.

+ Giai đoạn từ 1975 đến nay:

Đây là giai đoạn hoàn thành phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

- Tháng 3/1991, Namibia tuyên bố độc lập.

- Phong trào đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi mạnh thành cao trào cách mạng rộng rãi trong đông đảo quần chúng, đến 1990 giành thắng lợi quan trọng (chủ tịch Man-đê-la được trả tự do, Đảng cộng sản được thừa nhận là một tổ chức hợp pháp, các đạo luật về phân biệt chủng tộc bị bãi bỏ.

- Tháng 4/1994, ông Man-đê-la được bầu làm tổng thống nước Nam Phi mới, dân chủ và không còn phân biệt chủng tộc.

c. Những khó khăn của các nước Châu Phi sau ngày độc lập

- Sự xâm nhập của chủ nghĩa thực dân mới, vơ vét, bóc lột về kinh tế của các cường quốc phương Tây.

- Nghèo đói, mù chữ, bệnh tật và nợ nước ngoài tăng.

- Sự bùng nổ dân số cao (dự kiến đến năm 2020, dân số Châu Phi khoảng 1,6 tỉ).

- Trong những năm gần đây, được sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, nhân dân các nước châu Phi đã và đang xây dựng đất nước giàu đẹp, tiến bộ, văn minh.

d. Đặc diểm của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi

- Năm 1963, thành lập tổ chức thống nhất châu phi (OAU), tổ chức này có vai trò quan trọng trong việc phối hợp hành động và thúc đẩy sự nghiệp đấu tranh cách mạng ở các nước Châu Phi.

- Giai cấp tư sản dân tộc ở châu Phi lãnh đạo các cuộc đấu tranh, vì giai cấp vô sản ở đây chưa trưởng thành, chưa có một chính Đảng độc lập.

- Hình thức đấu tranh chủ yếu là đấu tranh chính trị và thương lượng.

- Mức độ độc lập và sự phát triển của các nước không đồng đều.

- Phong trào tuy phát triển rộng khắp và dâng cao, nhưng không đồng đều giữa các khu vực.

Câu 2. Trình bày quá trình phát triển của cách mạng Cuba? Kết quả và ý nghĩa?

a. Quá trình phát triển của cách mạng Cuba

- Từ những năm cuối thế kỷ XIX, Cuba trở thành thộc địa kiểu mới của Mỹ.

- Sau chiến tranh thế giới thứ II, nhằm ngăn chặn phong trào giải phóng dân tộc ở Cuba, Mỹ đã tổ chức cuộc đảo chính nhằm thiết lập chế độ độc tài quân sự do Batista cầm đầu (10/3/1952).

- Chính quyền Batista đã giải tán QH, xoá bỏ Hiến pháp, cấm các Đảng phái chính trị hoạt động, khủng bố những nhà yêu nước … Nhưng nhiều cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài vẫn phát triển, thu hút đông đảo quần chúng tham gia.

- Ngày 26/7/1953, Phiđen Castro cùng 35 thanh niên yêu nước đã tấn công vào trại lính Moncada ở Sanchiago, cướp vũ khí, trang bị cho nhân dân, nhằm thức tỉnh lòng yêu nước, chuẩn bị phát động phong trào khởi nghĩa vũ trang trong cả nước.

- Cuộc khởi nghĩa thất bại Phiđen Castro và các đồng chí của ông bị bắt, sự kiện 26/7 đánh dấu sự mở đầu giai đoạn đấu tranh vũ trang, trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Cuba.

- Năm 1955, Phiđen Castro được thả tự do, nhưng bị chính quyền Batista trục xuất sang Mêxico, tại Mêxico, ông tập hợp những thanh niên Cuba yêu nước, quyên góp vũ khí, luyện tập quân sự chuẩn bị trở về tổ quốc.

- Tháng 11/1956, ông cùng 81 chiến sĩ yêu nước, từ Mexico đáp tàu Garanma vượt biển trở về nước, sau 7 ngày lênh đênh trên biển, vừa tới bờ thì bị quân Batista tấn công, cuộc chiến không cân sức, Phiđen Castro và 11 chiến sĩ còn sống sót, vượt vòng vây về xây dựng căn cứ cách mạng tại Xiera Maextra, đưa phong trào chiến tranh du kích phát triển ra các địa phương.

- Tháng 5/1958, nghĩa quân đã đánh bại cuộc hành quân càn quét khu giải phóng của Batista, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 1000 tên.

- Cuối năm 1958, nghĩa quân đã giải phóng nhiều vùng đất đai rộng lớn, đến cuối tháng 12/1958, tập đoàn Batsta sụp đổ, Batsta chạy ra nước ngoài.

- Ngày 1/1/1959, phối hợp với cuộc tổng bãi công chính trị của công nhân ở thủ đô Lahabana, chế độ độc tài bị lật đổ, cách mạng thành công.

- 1959-1961, hoàn thành cải cách dân chủ (cải cách dân chủ, quốc hữu hoá các xí nghiệp…)

- Tháng 4/1961, sau chiến tắng Heron, CuBa tiến hành các mạng XHCN.

b. Kết quả và ý nghĩa

+ Kết quả:

- Cuba đạt nhiều thành tựu trong xây dựng CNXH (Sản lượng công nghiệp đường tăng 160%, cơ khí luyện kim tăng 10 lần, điện lực tăng 7 lần)

- Văn hoá giáo dục phát triển, đời sống của nhân dân được nâng cao.

- Hiện nay cách mạng CuBa còn gặp nhiều khó khăn, do chính sách thù địch của Mỹ, đặc biệt từ khi Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, nhưng nhân dân Cuba vẫn kiên trì theo định hướng cách mạng XHCN.

+ Ý nghĩa:

- Đánh dấu bước phát triển mới trong phong trào giải phóng dân tộc ở Mỹ la tinh.

- Làm thất bại mưu đồ của Mỹ thôn tính Cuba.

- Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc và xứng đáng là ngọn cờ đầu trong phong trào giải phóng dân tộc ở Mỹ la tinh.